ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΑΚΡΙΤΙΚΩΝ ΝΗΣΙΩΝ «Από μια κλωστή» η ζωή τους...

Ταξιδεύουν ακόμη και για εξετάσεις αίματος, δε βρίσκουν ούτε παυσίπονα

Σκόπελος (φωτό αρχείου)

Με τα ακριτικά νησιά Λέρος, Πάτμος, Λειψοί συνεχίζεται σήμερα η έρευνα του «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ» για την Υγεία του λαού, φανερώνοντας πως η ιατροφαρμακευτική κάλυψη -άρα η υγεία κι η ζωή- χιλιάδων νησιωτών κρέμεται από μια κλωστή. Οι ιδιαιτερότητες των νησιωτικών περιοχών όχι μόνο δε λαμβάνονται υπόψη προκειμένου να «θωρακιστούν» με ασφαλείς και δωρεάν δημόσιες δομές, αντίθετα φανερώνουν με μεγαλύτερη οξύτητα τις σκανδαλώδεις συνέπειες της λειτουργίας τους με όρους αγοραπωλησίας υπηρεσιών: Περικοπές, ελάχιστη κρατική χρηματοδότηση, υποβάθμιση.

Συχνά ακούγεται από τους υπουργούς Υγείας των κυβερνήσεων το επιχείρημα πως στην Ελλάδα έχουμε 6 γιατρούς ανά 1.000 κατοίκους, όταν ο μέσος όρος της ΕΕ είναι μόλις 3,3 γιατροί ανά 1.000 κατοίκους. Καταρχήν, συνυπολογίζουν και τους ιδιώτες γιατρούς που πολλοί δεν έχουν πρόσβαση γιατί είναι ανασφάλιστοι και δεν έχουν να πληρώσουν. Αντίθετα, δε συνυπολογίζεται η μεγάλη δυσαναλογία ποσοστού γιατρών - ασθενών ανάμεσα στα αστικά κέντρα και στην επαρχία, η ιδιαίτερη γεωγραφική κατανομή της Ελλάδας με τα εκατοντάδες νησιά που είναι δυσπρόσιτα και μπορεί να μένουν για μέρες αποκλεισμένα λόγω καιρικών συνθηκών. Αλλωστε, δεν υπάρχει καταγραφή των αναγκών σε δημόσιες δομές, σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και σχεδιασμός για την κάλυψή τους.

Οι αντιφάσεις και η αναρχία που χαρακτηρίζει όλη την καπιταλιστική ανάπτυξη, στον τομέα Υγείας - Φαρμάκου «βγάζουν μάτι» και θέτουν άμεσα σε κίνδυνο την υγεία του λαού. Για παράδειγμα, υποτίθεται πως τα κενά των δημόσιων δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) έρχεται να «συμπληρώσει» ο ιδιωτικός τομέας.Να, όμως, τι συμβαίνει όταν τα ζητήματα της ιατροφαρμακευτικής κάλυψης «τα λύνει η αγορά»: 16 νομοί της χώρας είναι χωρίς συμβεβλημένο με τον ΕΟΠΥΥ παιδίατρο και ορθοπεδικό, 11 νομοί χωρίς καρδιολόγο. Το φαρμακείο των Λειψών έκλεισε, τα φαρμακεία στη Λέρο «δε βγαίνουν» και οι κάτοικοι δε βρίσκουν ούτε παυσίπονα. Σε Λέρο - Πάτμο - Λειψούς δεν υπάρχει στις δημόσιες δομές οφθαλμίατρος και ο μοναδικός δεν είναι συμβεβλημένος με τον ΕΟΠΥΥ. Στην επιχειρηματική λειτουργία και των δημόσιων δομών Υγείας με ελάχιστη κρατική χρηματοδότηση και ασθενείς - πελάτες δε χωράει η αγωνία της οικογένειας στην Πάτμο που πρέπει να περιμένει την επίσκεψη του ιδιώτη παιδιάτρου ή στους Λειψούς που παίρνει το πλοίο για να βρει παιδίατρο. Δεν υπάρχει μέριμνα για το νησιώτη που θα πληρώσει ακτοπλοϊκά και ξενοδοχείο για μια απλή εξέταση αίματος ή μια ακτινογραφία, γιατί ακριβώς η κυβερνητική πολιτική θεωρεί ατομική υπόθεση του καθένα την διασφάλιση της Υγείας του και μάλιστα ανάλογα με το «πορτοφόλι» του.

Μόλις ένας γιατρός, και αν...

Στη Λέρο, ένα νησί με σχεδόν 10.000 κατοίκους, υπάρχει -για παράδειγμα- μόνο ένας παθολόγος, ένας παιδίατρος, μόλις ένας γιατρός για κάθε ειδικότητα και μάλιστα όχι όλων των ειδικοτήτων. Στο Γενικό Νοσοκομείο - Κρατικό Θεραπευτήριο - Κέντρο Υγείας Λέρου, που είναι διασυνδεδεμένο με τα Πολυδύναμα Περιφερειακά Ιατρεία Λειψών και Αγαθονησίου και με το Κέντρο Υγείας Πάτμου, δεν καλύπτεται ούτε το 1/3 του προβλεπόμενου ιατρικού προσωπικού. Διαθέτει 80 κλίνες και η κατάσταση σε γενικές γραμμές είναι η εξής:

• Υπάρχει μόλις ένας παθολόγος (από 3 που προβλέπει ο Οργανισμός).
• Ενας παιδίατρος (από 4).
• Δυο καρδιολόγοι (από 3).
• Κανένας νευρολόγος (από 3).
• Προσωρινά ένας γενικός χειρουργός (από 3) - η απόσπασή του από Σάμο λήγει σε ένα μήνα.
• Ενας επικουρικός ορθοπεδικός (από 3) κι ακτινολόγος (από 3), δηλαδή με σύμβαση ενός χρόνου.
• Ενας οδοντίατρος (από 3) μόνο για έκτακτα περιστατικά και για τους ψυχασθενείς του Κρατικού Θεραπευτηρίου. Για τακτικές επισκέψεις οι ασφαλισμένοι απευθύνονται σε συμβεβλημένο ιδιώτη. Αλλωστε το οδοντιατρείο του νοσοκομείου δε διαθέτει κατάλληλη καρέκλα για να εκτελούνται όλες οι επεμβάσεις.
• Ενας νεφρολόγος στη Μονάδα Τεχνητού Νεφρού (από 3).
• Ενας αναισθησιολόγος (από 3).
• Ενας μικροβιολόγος. Ωστόσο, δε γίνονται όλες οι εξετάσεις, π.χ. για προγεννητικό έλεγχο οι κάτοικοι πρέπει να ταξιδέψουν ή να πάνε στο ιδιωτικό μικροβιολογικό.
• Ενας γυναικολόγος. Οι προληπτικές εξετάσεις είναι υποβαθμισμένες, αν και καίριες για την υγεία του πληθυσμού. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει η τεχνική δυνατότητα να γίνει μαστογραφία.
• Κανένας οφθαλμίατρος και ο ιδιώτης δεν είναι συμβεβλημένος με τον ΕΟΠΥΥ.

Οπως επισημαίνει το σωματείο εργαζομένων του νοσοκομείου εκκρεμεί από το 2011 ο διορισμός 8 γιατρών που έχουν πάρει έγκριση, αλλά το υπουργείο Υγείας δεν τους έχει καλέσει.

Δυο ψυχίατροι για 340 ασθενείς

Στις μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης του Κρατικού Θεραπευτηρίου φιλοξενούνται 340 ψυχασθενείς (σ.σ. 400 κλίνες προβλέπει ο Οργανισμός) και υπάρχουν ακόμη 15 κλίνες για έκτακτα οξέα περιστατικά.
Από τις 15 οργανικές θέσεις ψυχιάτρων καλύπτονται μόλις οι 2 και μάλιστα ο ένας θα συνταξιοδοτηθεί σύντομα. Ηδη ο φόρτος είναι αβάσταχτος για τους ψυχιάτρους που πρέπει να παρακολουθούν τις δομές αποασυλοποίησης μέσα κι έξω από το νοσοκομείο, με ασθενείς που έχουν κρίσεις κι εξάρσεις, να ενημερώνονται για τη νοσηλεία τους και να προσαρμόζουν την αγωγή τους. Οι εισαγωγές ψυχιατρικών περιστατικών έχουν σταματήσει. Επιπλέον, από τις 25 δομές αποασυλοποίησης που ξεκίνησε το Πρόγραμμα στη δεκαετία του '90 έχουν μείνει περίπου 15 αφού στερεύει η χρηματοδότησή τους. Μάλιστα, το σωματείο του νοσοκομείου προειδοποιεί για τον κίνδυνο απόλυσης 11 εργαζομένων αορίστου χρόνου όταν λήξει το Πρόγραμμα «Ψυχαργώς».

Ολη μέρα «στο πόδι»

Η ασφάλεια των κατοίκων της Λέρου και των γύρω νησιών δεν είναι εγγυημένη. Το νοσοκομείο δεν είναι σε θέση να εφημερεύει, ούτε καν να καλύπτει δύο βάρδιες, με όλες τις ειδικότητες, αφού υπάρχει μόνο ένας γιατρός από κάθε ειδικόητα. Την 24ωρη λειτουργία των επειγόντων περιστατικών καλούνται να καλύψουν 5 γιατροί (4 αγροτικοί και 1 ειδικευόμενος) και 5 νοσηλευτές, ενώ οι υπόλοιποι γιατροί είναι σε ετοιμότητα αν τύχει κάτι να σπεύσουν στο νοσοκομείο! Λόγω του περιορισμένου αριθμού γιατρών, ξεπερνούν το μηνιαίο πλαφόν των εφημεριών που τους αναλογεί, ωστόσο είναι αναγκασμένοι εκ των πραγμάτων να βρεθούν οποτεδήποτε χρειαστεί στο νοσοκομείο αφού ένας άνθρωπος έχει ανάγκη. Η εξάντληση από τα συνεχή ωράρια είναι σε βάρος της ασφαλούς λειτουργίας του νοσοκομείου κι επιπλέον δεν πληρώνονται για την παραπανίσια δουλειά.
Η ίδια εξουθένωση παρατηρείται και στο νοσηλευτικό προσωπικό. Σύμφωνα με στοιχεία του 2011 οι νοσηλευτές είναι περίπου 200 (από 330). Συμβαίνει συχνά να δουλεύουν διπλοβάρδιες, δηλαδή μέσα σε μια μέρα να δουλέψουν το πρωί, να σταματήσουν το μεσημέρι και στη συνέχεια να βγάλουν τη νυχτερινή βάρδια (10 μ.μ. - 6 π.μ.)!

Ενα ελικόπτερο για τα Δωδεκάνησα

Οι διακομιδές με το ΕΚΑΒ από τη μια μπορεί να είναι αδύνατες εξαιτίας καιρικών συνθηκών κι από την άλλη επειδή υπάρχει μόλις ένα ελικόπτερο του ΕΚΑΒ για όλα τα Δωδεκάνησα, τα υπόλοιπα νησιά μένουν ακάλυπτα τις ώρες που θα μεταφέρεται ένα περιστατικό. Το ΕΚΑΒ σε εκείνες τις περιπτώσεις αντικαθιστούν τα ταχύπλοα του Λιμενικού.
«Πέρυσι το Πάσχα ένα παλικάρι 21 ετών ήρθε στο νοσοκομείο με ακρωτηριασμένο χέρι από τον καρπό και με έγκαυμα στο μάτι. Ωστόσο, επειδή είχε σταματήσει η αιμορραγία και δεν κινδύνευε η ζωή του, δεν έστειλαν το ελικόπτερο από τη Ρόδο για να μη μείνουν τα υπόλοιπα νησιά ξεκρέμαστα σε περίπτωση άλλου πιο κρίσιμου περιστατικού. Ετσι, το παιδί -με κομμένο το χέρι του- ταξίδεψε 2 - 3 ώρες για Κω με ταχύπλοο του Λιμενικού με κίνδυνο να επηρεαστεί η κινητική ικανότητα, ενώ την ίδια μέρα αναγκάστηκε να μεταφερθεί με C-130 στην Αθήνα», λέει στον «Ρ» ο Νίκος Ψαρρός που πέρυσι εργαζόταν ως γιατρός στο νοσοκομείο Λέρου.
Εξαιρετικά κρίσιμης σημασίας είναι και η έλλειψη Μονάδας Αιμοληψίας, ώστε το νησί -και μάλιστα ένα ακριτικό νησί- να έχει επάρκεια σε αίμα σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Αντ' αυτού, κάθε τρεις ή τέσσερις μήνες επισκέπτεται τη Λέρο κινητή μονάδα Αιμοληψίας από την Αθήνα και παραμένει 2 μέρες.

Ταξίδι για τα πιο απλά

Οπως τονίζουν εργαζόμενοι του νοσοκομείου και κάτοικοι της Λέρου, το νοσοκομείο έχει φτάσει σε σημείο να είναι ένα διαμετακομιστικό κέντρο. «Ουσιαστικά -λένε- υπάρχει ένα νοσοκομείο και λειτουργεί σαν κέντρο Υγείας, αντί να είναι πλήρως εξοπλισμένο και στελεχωμένο. Εμείς εδώ ζούμε μέσα σε μια διαρκή ανασφάλεια».
Επειδή όλες οι ειδικότητες είναι μονήρεις, αν για κάποιο λόγο λείψει ένας γιατρός, τότε μένει το νησί ακάλυπτο. Για παράδειγμα, για να πάρει άδεια τα Χριστούγεννα ο παθολόγος του νοσοκομείου τον αντικατέστησε ο μοναδικός παθολόγος του Πολυδύναμου Περιφερειακού Ιατρείου (ΠΠΙ) Λειψών και οι περίπου 800 κάτοικοι των Λειψών έμειναν για ένα μήνα με μια αγροτική γιατρό.
«Το καλοκαίρι έσπασε το χέρι του ο άντρας μου. Δεν υπήρχε ορθοπεδικός, ούτε τρόπος μεταφοράς και μισθώσαμε ιδιωτικό ταχύπλοο με 120 ευρώ προκειμένου να πάμε στην Κάλυμνο για να βάλει γύψο! Επίσης, για να μην κρέμεται το χέρι του χρησιμοποιήσαμε ένα δικό μας ρούχο γιατί το νοσοκομείο δεν είχε κανένα σχετικό υλικό», αναφέρει η Φωτεινή Χατζηκωνσταντίνου, μέλος του ΔΣ του σωματείου εργαζομένων στο νοσοκομείο Λέρου.

Φάρμακα με το ταχυδρομείο

Το εμπόριο των φαρμάκων, των θεραπειών, του υγειονομικού υλικού, η επιχειρηματική δράση στην παραγωγή, στη διάθεση, στην εισαγωγή των φαρμάκων έχει δραματικές συνέπειες και για τους κατοίκους της Λέρου. Η σύμπραξη των φαρμακείων του νησιού λόγω έλλειψης ρευστότητας δεν προμηθεύεται βασικά φαρμακευτικά σκευάσματα. Στο νησί είναι δυσεύρετα ακόμη και παυσίπονα και άλλα φάρμακα, όπως για πίεση, διαβήτη, καρδιά. Στις αρχές του μήνα έκλεισε το φαρμακείο των Λειψών και το Ιατρείο προσπαθεί να δίνει κάποια φάρμακα -αν έχει- στους ασθενείς. Δεν μπορούν να βρουν ούτε αντιβιώσεις, ινσουλίνες, σε λίγο τελειώνουν οι αντιτετανικοί οροί.
Η πρόσβαση των κατοίκων στην απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή έχει εξελιχθεί σε «Γολγοθά» και μάλιστα σήμερα που η επιστήμη και η τεχνολογία, το επιστημονικό και εργατικό δυναμικό της χώρας προσφέρουν όλες τις προϋποθέσεις να παράγονται, να εισάγονται και να διακινούνται τα φάρμακα δωρεάν σε όλους με αποκλειστική ευθύνη του κράτους: Οι κάτοικοι της Λέρου είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν το 5ευρω στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου για να γράψουν τα φάρμακά τους, να πληρώνουν ταχυδρομείο για να τα προμηθευτούν και φυσικά να πληρώνουν την όποια συμμετοχή.
Κάποιοι προσπαθούν να στείλουν τις συνταγές μέσω γνωστών που ταξιδεύουν σε άλλα νησιά ή στην Αθήνα. Αλλοι συνεννοούνται μεταξύ τους και στέλνουν τα βιβλιάριά τους συστημένα μέσω ταχυδρομείου ή κούριερ σε φαρμακεία στη Ρόδο ή στην Πάτμο και μοιράζονται το κόστος της αποστολής. Μάλιστα, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση έχει περιθώριο εκτέλεσης ένα μήνα και αν δε βρεθεί άμεσα λύση πρέπει να τα ξαναγράψουν. Χρόνιοι ασθενείς ζουν με τη συνεχή αγωνία γιατί απορρυθμίζονται αν δεν κάνουν σταθερά τη θεραπεία.

Ρεπορτάζ: Ελένη ΜΑΪΛΗ