Η υγεία του λαού θυσία στην καπιταλιστική ανάπτυξη

 Η ΕΕ, στο πλαίσιο του τρίτου πολυετούς προγράμματος «Ευρώπη - Υγεία 2014 - 2020», θέτει ως προτεραιότητα τον έλεγχο των χρόνιων νοσημάτων γιατί αυτά έχουν «κοινωνικό, αλλά κυρίως οικονομικό αντίκτυπο». Σύμφωνα με στοιχεία του 2008, το προσδόκιμο επιβίωσης ήταν στα 76,4 για τους άνδρες και 82,4 έτη για τις γυναίκες, αλλά ο μέσος όρος ετών υγιούς ζωής ήταν μόλις 60,9 και 62 έτη αντίστοιχα. Και εξηγεί ότι «(...) Οι σωστές επενδύσεις δε συμβάλλουν μόνο στη βελτίωση της υγείας, αλλά και στην αύξηση της διάρκειας ζωής και παραγωγικής ζωής και στη μείωση των ελλείψεων του εργατικού δυναμικού. Αν οι Ευρωπαίοι έχουν καλύτερη υγεία, θα μπορούν να συνεχίσουν να συμβάλλουν στην οικονομία ως εργαζόμενοι, εθελοντές και καταναλωτές όσο προχωρούν στην ηλικία. Η πείρα των ηλικιωμένων θα είναι επίσης ακόμη περισσότερο απαραίτητη σε έναν πληθυσμό με χαμηλά ποσοστά γεννήσεων».


 Η κακή λοιπόν κατάσταση υγείας επηρεάζει την ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού. Να ζούμε περισσότερο και να κρατιόμαστε στα πόδια μας για να μας ξεζουμίζει το κεφάλαιο, να επιτευχθεί ο στόχος της «ενεργού γήρανσης». Μέτρα και παροχές με στόχο να αμβλύνουν τις συνέπειες της καπιταλιστικής οικονομίας και κρίσης στην υγεία του λαού, όχι γιατί τους έπιασε ο πόνος, αλλά γιατί η επιδείνωση των προβλημάτων υγείας τούς κοστίζει! Ανησυχούν για τη χαμένη παραγωγικότητα και την αύξηση των κρατικών δαπανών για υπηρεσίες Υγείας που ξοδεύονται για τα χρόνια νοσήματα. Εχουν μάλιστα προσδιορίσει το κόστος από την κακή κατάσταση της υγείας στο 2,5 % του ΑΕΠ. Γι' αυτό προωθούν την παροχή ελάχιστων και στοχευμένων υπηρεσιών, που να εξασφαλίζει την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης, με το ελάχιστο δυνατό κόστος για το κεφάλαιο και το κράτος του. Τα διάφορα αποσπασματικά, ανεπαρκή και περιορισμένα προγράμματα - «υποκατάστατα» των αναγκαίων υπηρεσιών πρόληψης - που εφαρμόζονται από ένα συνονθύλευμα φορέων, κρατικών, δημοτικών, περιφερειακών, επιχειρηματιών, ΜΚΟ, Εκκλησία κλπ. - είναι ενταγμένα στην υλοποίηση αυτής της στρατηγικής της ΕΕ. Παροχή υπηρεσιών κυρίως συμβουλευτικού χαρακτήρα, διαγνώσεις προβλημάτων, αλλά που το μεγάλο μέρος των αναγκαίων εξετάσεων, θεραπειών, φαρμάκων να αποτελούν ευθύνη των λαϊκών οικογενειών να τα αντιμετωπίσουν. 

Διαχείριση της ακραίας φτώχειας Στη στρατηγική της ΕΕ «ΥΓΕΙΑ 2014 - 2020», μεταξύ άλλων, αναφέρονται οι κατευθύνσεις της «διαχείρισης της ακραίας φτώχειας», των «ελάχιστων διαμορφωμένων πακέτων κάλυψης για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες», των «δικτύων ασφαλείας και της ενίσχυσης του εθελοντικού κινήματος» ως εργαλεία για την «άμβλυνση των ανισοτήτων και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής». Η «άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων» προωθείται με μέτρα περικοπών και την προς τα κάτω σχετική εξίσωση των παροχών ενιαία σε όλους. Στηρίζεται στην πολιτική «αφαιρώ από τους φτωχούς για να δώσω ορισμένες παροχές στους φτωχότερους», για να εξασφαλιστεί και με αυτόν τον τρόπο η «κοινωνική συνοχή». Στην Ελλάδα, αξιοποιήθηκε η φάση της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης ώστε να αποκτήσει οργανωμένο, θεσμοθετημένο και μόνιμο χαρακτήρα το «δίκτυο ασφαλείας» που αποτελεί κατεύθυνση της ΕΕ. Η «φιλανθρωπία», ο «εθελοντισμός», οι ΜΚΟ, τα κοινωνικά ιατρεία, οι δράσεις των Δήμων και των Περιφερειών, το ίδιο το κράτος με το πρόγραμμα «Health Voucher» (Εισιτήριο Ελεύθερης Πρόσβασης για τους ανασφάλιστους σε Υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας) πρόσφατα όλοι οι ανασφάλιστοι να μπορούν να απευθύνονται στις υποδομές του ΠΕΔΥ (Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας), αξιοποιήθηκαν ως «μαγιά» και «οχήματα» για να διαμορφωθεί ένα μόνιμο σύστημα παροχών πτωχοκομείου. Δεν είναι τυχαίο ότι καθημερινά έχουν την πολυδιαφημιζόμενη στήριξη - ιδεολογική και πρακτική - από τους επιχειρηματικούς ομίλους και τα αστικά ΜΜΕ. Φυσικά ούτε λόγος για τους ανασφάλιστους που προσπαθούν να αξιοποιήσουν - και καλά κάνουν - κάθε δυνατότητα προκειμένου να εξασφαλίσουν έστω και υποτυπώδη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. 

Ομως τόσο οι ανασφάλιστοι όσο και οι ασφαλισμένοι, που έχουν ακόμα λιγότερα από πριν δικαιώματα, πρέπει να πονηρευτούν από τους κάθε λογής «ευεργέτες» που από τη μια στηρίζουν ή και αποτελούν μέρος του συστήματος της εκμετάλλευσης που τους οδηγεί στη σχετική και την απόλυτη εξαθλίωση, και από την άλλη «πουλάνε» φιλανθρωπία. Παροχές ίσα για να μην πεθαίνει κόσμος... Είναι χαρακτηριστικά ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα: Πρόσφατα ο πρόεδρος του «διαδημοτικού δικτύου Υγείας», πρόεδρος του ΙΣΑ και με την ιδιότητα του δημάρχου, σε εκδήλωση για την παράδοση 500 φαρμακευτικών σκευασμάτων στο Κοινωνικό Ιατρείο Αμαρουσίου από πολυεθνική, εξέφρασε την επιθυμία «να μην υπάρχει κανείς πολίτης που δε θα δύναται να λαμβάνει το φάρμακό του». Την ίδια επιθυμία όμως, για να είμαστε δίκαιοι, την έχει και η κυβέρνηση και η πολυεθνική, με την προϋπόθεση όμως να μπορούν οι «πολίτες» να βάζουν το χέρι βαθιά στην τσέπη. Διότι αυτό επιτάσσει η ανταγωνιστικότητα, η υγιής επιχειρηματικότητα και η κερδοφορία με τις οποίες συντάσσεται ο δήμαρχος και όλοι οι αντίστοιχοι των κομμάτων του ευρωμονόδρομου. Ακρως αποκαλυπτική είναι και η κριτική που ασκεί το «Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού», το οποίο «τυγχάνει» ιδιαίτερης προβολής από το ΣΥΡΙΖΑ, σχετικά με την κατάσταση στην Υγεία. Σε μία από τις συχνές ανακοινώσεις που εκδίδει, υιοθετεί μια μελέτη του «Lancet» (ιατρικό περιοδικό) που περιγράφει γλαφυρά τις ολέθριες συνέπειες της πολιτικής που εφαρμόζεται στον τομέα της Υγείας και προβάλλει ως αιτία των προβλημάτων την «κλίμακα και την ταχύτητα των αλλαγών που επιβλήθηκαν και περιόρισαν την ικανότητα του δημόσιου συστήματος Υγείας να ανταποκριθεί στις ανάγκες του πληθυσμού, σε μια εποχή αυξημένης ζήτησης». 

Η μετάφραση στα «ελληνικά» αυτής της εκτίμησης που προβάλλει το «κοινωνικό ιατρείο» είναι ότι δε φταίνε τα μέτρα αυτά καθαυτά, αλλά ότι ήταν «απότομα» και σε μεγάλη «κλίμακα». Συνεπώς, αν η εφαρμογή των μέτρων της ίδιας αντιλαϊκής κατεύθυνσης γινόταν σε μικρότερη έκταση, σιγά - σιγά και όχι «εφάπαξ», τότε θα ήταν ανεκτά και χωρίς επιπτώσεις στο λαό! Μάλιστα εγκαλεί την κυβέρνηση γιατί δεν εφαρμόζει την εκτίμησή της ότι με μόλις 700 εκ. ευρώ χρηματοδότηση στο ΕΣΥ θα έχουν «πρόσβαση» τα 3 εκατομμύρια ανασφάλιστοι για να «σωθούν ανθρώπινες ζωές». Να λοιπόν και ο «αγωνιστικός» τρόπος για τη διεκδίκηση του «ελάχιστου», ίσα - ίσα για να μην πεθάνει κάποιος, αυτό ακριβώς που «απασχολεί» και την ΕΕ. Αλλά και η κυβέρνηση αυτό δεν προωθεί με το «άνοιγμα» της δημόσιας ΠΦΥ στους ανασφάλιστους, με ελάχιστα πακέτα παροχών και με την προοπτική παροχής ορισμένων δωρεάν φαρμάκων σε ένα μέρος των ανασφάλιστων με χρόνια νοσήματα; Ολα αυτά δεν ανταποκρίνονται στις ανησυχίες του «Κοινωνικού Ιατρείου», στο πώς θα γίνει ικανό το κράτος να διαχειρίζεται με πιο αποτελεσματικό τρόπο την εξαθλίωση, χωρίς να «ακουμπάει» την αιτία που τη δημιουργεί; Ο ρόλος και το «μείγμα» του ΣΥΡΙΖΑ Ακόμα πιο «προχωρημένα» σχέδια άκουσε κι ενθουσιάστηκε ο Τσίπρας από τον «εκπρόσωπο» του «Ιατρείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης» στο Ρέθυμνο, στο πλαίσιο της πρόσφατης περιοδείας του. Θα δημιουργηθεί, είπε ο εκπρόσωπος του «Ιατρείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης», ένα «πρωτοποριακό πανελλαδικό πρόγραμμα κοινωνικής αλληλεγγύης, με πιλοτική εφαρμογή στο Ρέθυμνο, που θα καταγράφει και θα στηρίζει τους ανασφάλιστους», κάτι δηλαδή σαν τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών. Και όχι μόνον αυτό. Θα διεκδικεί τη δημιουργία ενός «κοινωνικού λογαριασμού» ώστε οι ασθενείς να «επιστρέφουν στα δημόσια νοσοκομεία». Ο Τσίπρας όχι μόνο δήλωσε αλληλέγγυος, αλλά δεσμεύτηκε για το «χρέος» του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στους ανασφάλιστους, οι οποίοι αποτελούν «κοινωνικό στίγμα». Κοινωνικός λογαριασμός, λοιπόν, για τους ανασφάλιστους, κάτι παρόμοιο με το πρόσφατο «κοινωνικό μέρισμα» ή και τον «κοινωνικό φόρο» πάνω στα προϊόντα και στις υπηρεσίες που χρησιμοποιεί ο λαός «υπέρ των ανασφαλίστων», και πιθανόν και άλλους παρόμοιους τρόπους από την ομολογουμένως ευρηματική σοσιαλδημοκρατική διαχείριση της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Για παράδειγμα, δεν είναι τυχαίο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θεώρησε νίκη ότι οι ασθενείς δε θα πληρώνουν το χαράτσι των 25 ευρώ στα ταμεία των νοσοκομείων για την εισαγωγή τους, «την ώρα της ανάγκης», αλλά προληπτικά «για την ώρα της ανάγκης» στα ταμεία των ψιλικατζίδικων και των περιπτέρων με την αγορά των προϊόντων καπνού. Διατύπωνε μάλιστα την αγωνία του στη Βουλή ότι δε διασφαλίζεται ότι θα πηγαίνουν για την ενίσχυση των νοσοκομείων! Το «χρέος» του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στην υγεία του λαού εξαντλείται στη «διεκδίκηση» σε «ελάχιστες εγγυημένες υπηρεσίες» και φυσικά το «μπιλιετάκι» του λογαριασμού θα συνεχίσει να πηγαίνει στους υπόλοιπους ασφαλισμένους που θα συνεχίσουν να πληρώνουν άμεσα και έμμεσα. Ο μεν ΣΥΡΙΖΑ διεκδικεί τις ελάχιστες δωρεάν κρατικές υπηρεσίες, η δε κυβέρνηση προβάλλει ότι ο λαός δε δικαιούται δωρεάν κρατικές υπηρεσίες πέραν του ελάχιστου ορίου. Η διαφορά τους είναι στον τρόπο υλοποίησης της πολιτικής των «ελάχιστων παροχών», πράγμα που δεν αλλάζει την κατάσταση του λαού. «Οχι» στη λογική των μειωμένων απαιτήσεων Δεν υπάρχει αμφισβήτηση ότι αρκετοί υγειονομικοί και άλλοι εργαζόμενοι, με αίσθημα αλληλεγγύης και με ανιδιοτέλεια, συνδράμουν - όσο μπορούν - τους ανασφάλιστους, άπορους κλπ. μέσα από τα «κοινωνικά ιατρεία». Είναι όμως χρήσιμο για τους εθελοντές, τους ανασφάλιστους, για όλο το λαό που υποφέρει, να γίνει καθαρό σε τι αποσκοπούν μέσα από αυτές και άλλες μορφές «κοινωνικής οργάνωσης». Γι' αυτό παραθέτουμε τι είπε ο ίδιος ο Τσίπρας στη ΔΕΘ για τους ανέργους: «...Ο ρόλος όλου αυτού του δυναμικού - των ανέργων - δεν είναι να ζητάει από το κράτος, αλλά να ενεργοποιηθεί το ίδιο, να δημιουργεί συλλογικότητες, νέου τύπου επιχειρηματικές δραστηριότητες. 

Και ήδη έχουμε θετικά παραδείγματα, σε όλη την Ελλάδα αναπτύσσονται κοινωνικά ιατρεία, κοινωνικά σχολεία και άλλες ποικίλες δραστηριότητες, π.χ., εμπόριο χωρίς μεσάζοντες...» Ουσιαστικά αξιοποιεί τον «εθελοντισμό των κοινωνικών ιατρείων, φαρμακείων κλπ.» προκειμένου να μη στοιχίζει στο κράτος η παροχή των ελάχιστων κοινωνικών υπηρεσιών για εξαθλιωμένους, και ταυτόχρονα ως προθάλαμο για τη μετατροπή τους σε κοινωνικές επιχειρήσεις, στη βάση της «νέου τύπου επιχειρηματικότητας». Η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα πρέπει να ορθώσουν ανάστημα. Να αντιδράσουν στις παροχές πτωχοκομείου. Να αποτινάξουν τη λογική των μειωμένων απαιτήσεων στην οποία προσπαθούν να τους εθίσουν. Να αναπτύξουν την πάλη και την αλληλεγγύη που στηρίζει, αφυπνίζει και διεκδικεί σε αντιπαράθεση με την «αλληλεγγύη» που καθηλώνει, αφοπλίζει και οδηγεί στην ενσωμάτωση. Η θέση για την ανάπτυξη αποκλειστικά κρατικού, σύγχρονου και απολύτως δωρεάν πανελλαδικού συστήματος Υγείας - φαρμάκου για όλους πρέπει να αποτελεί κριτήριο συσπείρωσης του λαού, πολιτικής επιλογής και προμετωπίδα στο εργατικό - λαϊκό κίνημα. Η ενίσχυση του ΚΚΕ και στις τρεις κάλπες αποτελεί το λαϊκό μονόδρομο, γιατί θα δώσει πνοή στην ανασύνταξη του κινήματος και στην οικοδόμηση της λαϊκής συμμαχίας που θα παλεύει για τη ζωή, την αξιοπρέπεια, μέχρι την οριστική απαλλαγή του λαού από τους δυνάστες του. Που θα χαράζει το δικό της, λαϊκό δρόμο ανάπτυξης και θα αξιοποιεί τον πλούτο που παράγει για την ικανοποίηση όλων των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών. 

 Ελένη ΜΠΑΓΙΑ Συνεργάτρια του Τμήματος Υγείας - Πρόνοιας της ΚΕ του ΚΚΕ