ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Η ηλεκτρονική Υγεία στην υπηρεσία των μονοπωλίων

Τον περασμένο Δεκέμβρη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση για το «Σχέδιο δράσης 2012-2020 για την ηλεκτρονική Υγεία - καινοτομική υγειονομική περίθαλψη για τον 21ο αιώνα». Υπήρχε ήδη από το 2004 ένα σχέδιο δράσης για την εφαρμογή συστημάτων ηλεκτρονικής Υγείας στις χώρες της ΕΕ και ορισμένες απ' αυτές συμμετείχαν σε πιλοτικά προγράμματα τηλεϊατρικής.

Η ανάγκη για νέο σχέδιο δράσης πηγάζει, όπως τονίζεται στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από «τη σημαντική καθυστέρηση που σημειώνεται στην εφαρμογή των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών στην υγειονομική περίθαλψη» και την ανάγκη αντιμετώπισης προβλημάτων που σχετίζονται με τα συστήματα Υγείας και την υγειονομική περίθαλψη. Αναφέρουν, για παράδειγμα, ως προβλήματα τη δημογραφική γήρανση και την αύξηση των χρόνιων νοσημάτων που αυξάνουν τα κόστη και τις κρατικές δαπάνες για υπηρεσίες Υγείας.
Το συγκεκριμένο σχέδιο δράσης για την ηλεκτρονική Υγεία είναι ενταγμένο στους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων στην παγκόσμια αγορά. Στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τονίζεται ότι «στόχος είναι να διευρυνθεί η αγορά για καινοτομικά προϊόντα και υπηρεσίες και να αυξηθεί η παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της ΕΕ».

Η γενικευμένη και συγχρονισμένη καπιταλιστική οικονομική κρίση επιταχύνει τη λήψη μέτρων για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων μέσω νέων κερδοφόρων πεδίων τοποθέτησης των κεφαλαίων τους, όπως είναι ο τομέας της τηλεϊατρικής. Το 2007 ο κλάδος της τηλεϊατρικής συγκαταλεγόταν στις 6 πιο ελπιδοφόρες πρωτοπόρες αγορές, ενώ και εν μέσω καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης επιδεικνύει μεγάλες δυνατότητες. Η παγκόσμια αγορά τηλεϊατρικής σημείωσε αύξηση από 9,8 δισ. δολάρια το 2010 σε 11,6 δισ. δολάρια το 2011 και υπάρχουν εκτιμήσεις για περαιτέρω αύξηση τα επόμενα χρόνια. Σημαντικό ρόλο παίζουν οι ψηφιακές τεχνολογίες, οι οποίες, όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, συμβάλλουν «στη σύγκλιση των τεχνολογιών επικοινωνίας με την υγειονομική περίθαλψη δημιουργώντας έτσι νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες».

Οι εξελίξεις που υπάρχουν στα δημόσια συστήματα Υγείας στα κράτη της ΕΕ και στην Ελλάδα εντάσσονται στον παραπάνω κοινό στρατηγικό στόχο του κεφαλαίου και συνδέονται με τη δημοσιονομική πολιτική και τα μέτρα που προβλέπει. Οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες Υγείας και των παροχών του ΕΟΠΥΥ, οι συγχωνεύσεις και η κατάργηση δημόσιων νοσοκομείων, κρεβατιών, εργαστηρίων και ειδικών μονάδων, η αύξηση των πληρωμών από τους ασθενείς για εξετάσεις, φάρμακα και θεραπείες, αποσκοπούν στην παραπέρα μείωση του εργατικού «κόστους» και στο περίσσευμα κρατικού χρήματος για να στηριχτεί η επιχειρηματική δράση με κάθε είδους κίνητρα.
Αυτός είναι ο καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης. Μία ανάπτυξη που θεωρεί την αύξηση των χρόνων ζωής του ανθρώπου ως «κόστος» γιατί αυξάνονται οι ανάγκες για υπηρεσίες Υγείας που για να καλυφθούν πρέπει να πληρώνει ο ίδιος ο ηλικιωμένος και όχι το κράτος. Η τηλεϊατρική, μία κατάκτηση της επιστήμης και της τεχνολογίας, προϊόν της κοινωνικοποιημένης εργασίας, αξιοποιείται προς όφελος των επιχειρηματικών ομίλων με κριτήριο το κέρδος και όχι με κριτήριο την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών. Ταυτόχρονα χρησιμοποιείται κυρίως ως υποκατάστατο της ανεπαρκούς υποδομής και στελέχωσης των δημόσιων μονάδων Υγείας - Πρόνοιας, ως εργαλείο περιορισμού των δημόσιων δαπανών για υπηρεσίες Υγείας και Πρόνοιας.

Η αξιοποίηση της τηλεϊατρικής προς όφελος των λαϊκών αναγκών φέρνει στο προσκήνιο το συνολικό ζήτημα της κατεύθυνσης της ανάπτυξης της χώρας και μάλιστα σε τομείς που είναι αλληλοεξαρτώμενοι και πρέπει να λειτουργήσουν συνδυαστικά. Τέτοιοι τομείς είναι, π.χ., η έρευνα (θετικές και τεχνολογικές επιστήμες), η εκπαίδευση (εξειδίκευση προσωπικού), η βιομηχανία (παραγωγή μηχανημάτων και συσκευών τηλεϊατρικής), οι τηλεπικοινωνίες (δίκτυα για την υλοποίηση τηλεϊατρικών εφαρμογών). Ερχεται στην επιφάνεια η ανάγκη του άλλου δρόμου ανάπτυξης, του κεντρικού σοσιαλιστικού σχεδιασμού και ανάπτυξης κλαδικής πολιτικής. Οπου τα μέσα παραγωγής θα είναι κοινωνική ιδιοκτησία, η παραγωγή θα σχεδιάζεται και θα αναπτύσσεται οργανωμένα, με γνώμονα και κριτήριο τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες.

Σε αυτές τις συνθήκες και με αυτές τις προϋποθέσεις μπορεί να αναπτυχθεί ο τομέας της τηλεϊατρικής, ενταγμένος σε ένα κρατικό και δωρεάν σύστημα Υγείας - Πρόνοιας, με την ανάπτυξή του στα Κέντρα Υγείας, περιφερειακά ιατρεία, νοσοκομεία και μονάδες Πρόνοιας.
Μπορεί να λειτουργήσει και να υποστηριχθεί με την επαρκή στελέχωση όλων των κρατικών μονάδων Υγείας - Πρόνοιας με ιατρικό, νοσηλευτικό και άλλο εξειδικευμένο προσωπικό. Με την εγκατάσταση συστημάτων και μονάδων τηλεϊατρικής σε εργασιακούς χώρους, σε σχολεία, σε παιδικούς σταθμούς και νηπιαγωγεία, σε κατοικίες χρονίως πασχόντων κ.λπ. Με ιδιαίτερο προσανατολισμό στον τομέα της επείγουσας ιατρικής, σε περιπτώσεις τροχαίων ατυχημάτων, φυσικών καταστροφών (πυρκαγιές, σεισμούς), σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές, σε πλοία. Η χρήση του συστήματος, ο μηχανολογικός εξοπλισμός και η χρήση των τηλεπικοινωνιακών συστημάτων θα είναι δωρεάν και για όλο το λαό. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ποιοτικές δωρεάν κρατικές υπηρεσίες Υγείας - Πρόνοιας για όλους.

Χριστίνα ΜΑΤΣΙΑΚΑ