Η πολιτική ΕΕ και κυβέρνησης για την Υγεία - Πρόνοια

Η πολιτική και τα μέτρα που εφαρμόζονται από την κυβέρνηση στην Υγεία αποτελούν εξειδίκευση της στρατηγικής της ΕΕ και όλων των κυβερνήσεων των κρατών-μελών της, που έχουν στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και κερδοφορίας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων και συμπυκνώνεται στους εξής άξονες:

• Μείωση του «μη μισθολογικού κόστους», δηλαδή μείωση των κρατικών και εργοδοτικών δαπανών για παροχές Υγείας, Πρόνοιας και Φαρμάκου, ως ένα ακόμα εργαλείο συμπίεσης της τιμής της εργατικής δύναμης, πλάι στις μειώσεις μισθών, συντάξεων κ.λπ.
• Ανάπτυξη «ανταγωνιστικών και οικονομικά βιώσιμων συστημάτων Υγείας», δηλαδή ενίσχυση των επιχειρηματιών στην Υγεία, εμβάθυνση του επιχειρηματικού χαρακτήρα των κρατικών μονάδων Υγείας, παραπέρα εμπορευματοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών τους και διαμόρφωση ακόμα πιο «φθηνών» υγειονομικών, για να επιτευχθεί το «ανταγωνιστικό κόστος εργασίας».
• Αμβλυνση ανισοτήτων και διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής, δηλαδή μέτρα που στοχεύουν στη διαχείριση της εξαθλίωσης και την ενιαία παροχή ελάχιστων κρατικών υπηρεσιών Υγείας σε όλους.

Το κυβερνητικό πρόγραμμα «Υγεία Εν Δράσει» (2012) αποτελεί την εξειδίκευση της στρατηγικής της ΕΕ.

Οικονομικά βιώσιμα συστήματα Υγείας

Στο παραπάνω πρόγραμμα, όπως και σε πληθώρα άλλων ευρωενωσιακών και κυβερνητικών κειμένων, η «οικονομική βιωσιμότητα των συστημάτων Υγείας» υλοποιείται μέσα από τη βελτιστοποίηση της λεγόμενης σχέσης «κόστους - αποτελέσματος». Εξασφαλίζεται, μεταξύ άλλων, με τη μείωση των κρατικών δαπανών για παροχές Υγείας, Πρόνοιας και Φαρμάκου, αλλά και για την ίδια την ανάπτυξη, λειτουργία και στελέχωση των κρατικών μονάδων Υγείας.Αυτό υπηρετούν τα μέτρα περιορισμού της κρατικής δαπάνης για φάρμακα, στην παροχή υπηρεσιών Υγείας, στη λειτουργία των κρατικών νοσοκομείων, η αύξηση των εσόδων τους με πληρωμές από τους ασθενείς και τα ασφαλιστικά ταμεία, οι συγχωνεύσεις νοσοκομείων και κλινικών, η μείωση του προσωπικού, η παρακράτηση μέρους των συντάξεων των χρονίως πασχόντων για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων των ιδρυμάτων όπου νοσηλεύονται.
Με αυτά και άλλα αντίστοιχα μέτρα επιτυγχάνεται:

• Η διαμόρφωση ακόμα πιο «φθηνών» εργαζομένων, με τη μείωση του «μη μισθολογικού κόστους», καθώς περιορίζεται δραστικά το μέρος των υπηρεσιών και παροχών Υγείας που παρέχεται από το κράτος και τα ασφαλιστικά ταμεία δωρεάν και την ίδια στιγμή αυξάνεται το μέρος που παρέχεται σε ανταποδοτική βάση.
• Η εξοικονόμηση κρατικών πόρων, προκειμένου να στηριχτούν τα παντός είδους κίνητρα προς τους επιχειρηματικούς ομίλους (φοροαπαλλαγές, μείωση εισφορών, επιδοτήσεις κ.λπ.).
• Η ενίσχυση της λειτουργίας των κρατικών μονάδων Υγείας ως «αυτοτελών οικονομικών μονάδων», δηλαδή σαν επιχειρήσεις, πουλώντας τις υπηρεσίες Υγείας στους ασθενείς και στα ασφαλιστικά ταμεία προκειμένου να αντισταθμίσουν την κρατική υποχρηματοδότηση.

Επιτυγχάνονται δηλαδή στόχοι που συμβάλλουν -μεταξύ άλλων- στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στον τομέα της Υγείας. Αυτός ο στόχος υπηρετείται με την προπαγάνδα της κυβέρνησης και όλων των κομμάτων του ευρωμονόδρομου περί «εξορθολογισμού της λειτουργίας των δημόσιων νοσοκομείων», της «καταπολέμησης της σπατάλης και της κακοδιαχείρισης».Ενδεικτική ως προς αυτό είναι και η τοποθέτηση του βουλευτή της ΝΔ Κωνσταντόπουλου, κατά τη διάρκεια συζήτησης στη Βουλή για την ΠΦΥ, ο οποίος ανέφερε: «Δεν είναι δυνατόν σε ένα νοσοκομείο, όπως της Ικαρίας ή της Λήμνου ή της Καρπάθου ή της Καρύστου να έχεις γυναικολόγο για 10 με 20 τοκετούς το χρόνο», δίνοντας με τον πλέον παραστατικό τρόπο ότι «βιώσιμο και νοικοκυρεμένο σύστημα Υγείας» σημαίνει ότι η ανάπτυξη των υπηρεσιών του και η στελέχωσή του θα καθορίζεται από το πόσο «κοστίζει» στο κράτος και όχι από τις λαϊκές ανάγκες.

Ενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης

Ταυτόχρονα με τα παραπάνω μέτρα, προωθούνται και άλλα, προκειμένου να διευκολυνθεί η επιχειρηματική δράση των μονοπωλίων στο χώρο της Υγείας. Ενας τέτοιος τομέας είναι ο Ιατρικός Τουρισμός (Τουρισμός Υγείας), μέσω του οποίου εξασφαλίζονται νέα κερδοφόρα πεδία τοποθέτησης κεφαλαίων, αλλά και νέοι τομείς ανάπτυξης επιχειρηματικής δραστηριότητας και από ένα τμήμα των εμπορευματοποιημένων κρατικών μονάδων Υγείας.

Στην Ελλάδα έχουν ήδη αναπτυχθεί τέτοιες δραστηριότητες, κύρια στον τομέα της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (εξωσωματική γονιμοποίηση) από ιδιωτικές κλινικές. Τώρα σχεδιάζονται τέτοιες επενδύσεις πολύ μεγαλύτερης έκτασης, σε περισσότερους τομείς και από το σύνολο σχεδόν των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων Υγείας. Προσδοκούν να αυξήσουν τα μερίδια και κέρδη από την «αγορά» του τουρισμού Υγείας, η οποία είναι ιδιαίτερα κερδοφόρα, με ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως 25%-35% και κέρδη που ξεπερνούν τα 30 δισ. δολάρια ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο.Μέσα και από τα παραπάνω αποκαλύπτεται το περιεχόμενο και ο χαρακτήρας της ανάπτυξης που κριτήριό της είναι τα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων. Την ίδια στιγμή όπου παροχές όπως λουτροθεραπείες, αεροθεραπείες κ.λπ. περικόπτονται, που μεγάλο μέρος των ιαματικών πηγών παρέμενε για χρόνια αναξιοποίητο, τώρα παίρνονται μέτρα προκειμένου να ενισχυθεί η ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας και στον τομέα αυτό, όπως: Νομοθετικές αλλαγές, ιδιωτικοποίηση ιαματικών πηγών και κρατικών τουριστικών υποδομών μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, αδειοδότηση ξενοδοχείων (π.χ. «Metropolitan») για ανάπτυξη δικών τους μονάδων παροχής υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού (π.χ. μονάδες τεχνητού νεφρού), κρατική χρηματοδότηση τέτοιων δράσεων όπως προβλέπεται και στον τελευταίο αναπτυξιακό νόμο (ν. 4072/12), αλλά και στο ΕΣΠΑ 2014-2020.
Πρόκειται για τομείς που θα είναι επικερδείς για μία σειρά τμήματα του κεφαλαίου (καπιταλιστικές επιχειρήσεις Υγείας, ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, μεγαλοξενοδόχους) ή θα αναπτυχθούν και από κρατικές μονάδες Υγείας και θα παρέχονται σε ανταποδοτική βάση, με πληρωμές από αυτούς που τις χρησιμοποιούν.

«Κοινωνική συνοχή» και αλληλεγγύη

Στα πλαίσια αυτής της στρατηγικής και των σοβαρών επιπτώσεών της στη ζωή και στην υγεία των λαϊκών στρωμάτων, εκφράζεται από την πλευρά των αστικών επιτελείων προβληματισμός για τη διαχείρισή τους. Ολοι αναφέρονται εκτενώς στις συνέπειες της εφαρμοζόμενης πολιτικής - την οποία θεωρούν δεδομένη - εκφράζοντας την «έντονη ανησυχία τους» για την οξύτητα των λαϊκών προβλημάτων.
Αυτή η «ανησυχία και το ενδιαφέρον» προκύπτει - όπως διαβάζουμε και σε σχετικά κείμενα - από το ότι: «Η κακή κατάσταση υγείας οδηγεί σε σημαντική απώλεια παραγωγικότητας (...) τα ποσοστά απουσιών λόγω κακής υγείας κυμαίνονται μεταξύ του 3%-6% του χρόνου εργασίας, επιφέροντας ετήσιο κόστος περίπου στο 2,5% του ΑΕΠ». Επιπλέον, τους ανησυχεί «το κόστος και η επιβάρυνση που επιφέρουν στους κρατικούς προϋπολογισμούς διάφορα κυρίως χρόνια νοσήματα».
Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι η εξασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου υγείας των εργαζομένων, μέσω ελάχιστων πακέτων παροχών για όλους, ως απαραίτητο όρο αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, για να διατηρεί την ικανότητά της να μπαίνει για εκμετάλλευση στην καπιταλιστική παραγωγή και όχι η προαγωγή της υγείας του λαού με βάση τις σημερινές δυνατότητες της επιστήμης και της τεχνολογίας.
Ταυτόχρονα, στις συνθήκες γενικευμένης και απότομης όξυνσης των προβλημάτων, τους απασχολεί και παίρνουν μέτρα ιδιαίτερα για τις λεγόμενες ευπαθείς - ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (π.χ. άνεργοι, ανασφάλιστοι). Μέτρα που αφορούν τη διαχείριση των πιο ακραίων συνεπειών αυτής της πολιτικής και με το μικρότερο δυνατό κόστος για το κεφάλαιο και το κράτος του, έτσι ώστε να διασφαλίζεται όσο το δυνατόν απρόσκοπτα η καπιταλιστική ανάπτυξη και ταυτόχρονα «να μη διαρραγεί η κοινωνική συνοχή», να μην τεθεί δηλαδή σε γενικευμένη αμφισβήτηση το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα.
Πρόκειται για ελάχιστες και αποσπασματικές υπηρεσίες Υγείας που απευθύνονται στοχευμένα σε συγκεκριμένες κατηγορίες και αριθμό ασθενών που βρίσκονται στα όρια της εξαθλίωσης, μέσα από ένα δίκτυο κρατικών και μη κρατικών δομών (κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, δήμοι, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, εθελοντές, Εκκλησία, επιχειρηματίες).
Περιορίζονται ουσιαστικά σε ορισμένες εξετάσεις, εμβολιασμούς, διάγνωση και από εκεί και πέρα είναι στην ευθύνη των ασθενών να εξασφαλίσουν τη θεραπεία τους ή τη νοσηλευτική τους περίθαλψη αν απαιτείται κάτι τέτοιο. Τέτοιου χαρακτήρα είναι και τα διάφορα κυβερνητικά προγράμματα ορισμένων παροχών σε ανασφάλιστους π.χ. το «Εισιτήριο Πρόσβασης σε Υπηρεσίες Υγείας για τους Ανασφάλιστους» (Health voucher).
Αυτά μάλιστα η κυβέρνηση τα παρουσίαζε ως δυνατότητα που προέκυψε από την «εξοικονόμηση πόρων», όπως παρουσιάζει σήμερα και τα ψίχουλα από την «επιστροφή ενός μέρους του πλεονάσματος στις πιο ευάλωτες ομάδες». Στην ουσία, η κυβέρνηση, αφού πετσόκοψε κρατικές παροχές και δαπάνες Υγείας, αυξάνοντας ταυτόχρονα τις πληρωμές από τους ασφαλισμένους, ένα ελάχιστο μέρος απ' αυτές τις πληρωμές τις χρησιμοποιεί για την κάλυψη ορισμένων τέτοιων αναγκών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρόσφατη κυβερνητική απόφαση σύμφωνα με την οποία οι ανασφάλιστοι μπορούν να επισκέπτονται τις κρατικές μονάδες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας δωρεάν. Αφού πρώτα οι σημερινοί ανασφάλιστοι - δημιούργημα του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης - ξεζουμίστηκαν για χρόνια για να εξασφαλίζεται η καπιταλιστική κερδοφορία, αφού λεηλατήθηκαν οι εισφορές που για χρόνια κατέβαλλαν, τώρα η κυβέρνηση τους πετάει ένα «ξεροκόμματο», παρουσιάζοντάς το ως δήθεν φιλολαϊκό μέτρο.

Ο ρόλος της Τοπικής Διοίκησης

Αναδεικνύεται ταυτόχρονα μέσα και από αυτά τα ζητήματα o αντιλαϊκός ρόλος της Τοπικής Διοίκησης ως θεσμός και μηχανισμός του καπιταλιστικού κράτους, στυλοβάτης στην υλοποίηση αυτής της βάρβαρης πολιτικής των περικοπών, της ανταποδοτικότητας, του «μοιράσματος της φτώχειας».
Σε αυτά πλαίσια εντάσσονται και τα διάφορα επιδοτούμενα προγράμματα «προληπτικής ιατρικής» που υλοποιούνται κατά καιρούς από δήμους, όπως είναι το χρηματοδοτούμενο από το ΕΣΠΑ «Πρόγραμμα Προληπτικής Ιατρικής» που διενεργείται από 14 δήμους της χώρας και το οποίο περιλαμβάνει συγκεκριμένο πακέτο διαγνωστικών εξετάσεων που αφορά - όπως αναφέρεται και στο ίδιο το κείμενο του προγράμματος - «συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού».
Πρόκειται για μέτρα αποσπασματικά και ανεπαρκή. Δεν είναι προσωρινά λόγω κρίσης, αλλά μέτρα μόνιμου χαρακτήρα. Προσφέρουν ανάσα και ανακούφιση στους επιχειρηματίες και το κράτος τους, αφού απαλλάσσονται σε ένα πολύ μεγάλο μέρος από την «υποχρέωση» παροχής υπηρεσιών Υγείας στους εργαζόμενους. Πρόκειται για την πολιτική, η οποία «παίρνει από τους φτωχούς για να ενισχύσει τους φτωχότερους». Αυτή είναι η ουσία της «αστικής αλληλεγγύης».
Αυτό είναι το περιεχόμενο των «κοινωνικών δικτύων ασφαλείας και αλληλεγγύης», που αποτελεί διακηρυγμένο στόχο της ΕΕ, της κυβέρνησης και όλων όσοι δεν αμφισβητούν, αλλά υπηρετούν την καπιταλιστική ανάπτυξη, υπερασπίζονται τον ευρωμονόδρομο του κεφαλαίου, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, όπου η «κοινωνική αλληλεγγύη και συνοχή» αποτελεί βασικό άξονα του κυβερνητικού του προγράμματος.
Αυτή είναι η πολιτική υπέρ του κεφαλαίου που αντιμετωπίζει όλους - εργαζόμενους, ανέργους, ανασφάλιστους - ως «κόστος» που πρέπει να μειώνεται συνεχώς στο όνομα της αντοχής και των ορίων των καπιταλιστικών κερδών, που ενοχοποιεί και θυσιάζει τις λαϊκές ανάγκες στο βωμό της ανταγωνιστικότητας.

Ισχυρό ΚΚΕ παντού με κριτήριο τις λαϊκές ανάγκες

Αυτός είναι ο πυρήνας της πολιτικής της ΕΕ , η οποία δεν είναι μία κακή ή λαθεμένη επιλογή κάποιων προσώπων, επιτελείων ή κυβερνήσεων, ούτε αποτελεί στρέβλωση των «αρχών και αξιών της ΕΕ». Πηγάζει ακριβώς από τον ίδιο το χαρακτήρα της ΕΕ ως διακρατικής ένωσης καπιταλιστικών κρατών, που στόχο έχει την προάσπιση των συμφερόντων των ευρωπαϊκών μονοπωλίων.
Η αντιλαϊκή επίθεση θα συνεχιστεί και θα ενταθεί με όποια κυβέρνηση κι αν βρίσκεται στο «τιμόνι» της εξουσίας των μονοπωλίων γιατί εκπορεύεται από την ίδια τη φύση και τις νομοτέλειες του καπιταλιστικού τρόπου οργάνωσης της παραγωγής και της οικονομίας. Από το σκοπό του, που είναι το καπιταλιστικό κέρδος και το οποίο προϋποθέτει το ολοένα και μεγαλύτερο χτύπημα του συνόλου των λαϊκών δικαιωμάτων και αναγκών.
Γι' αυτό και καμία άλλη μορφή πολιτικής διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομίας δεν μπορεί να απαντήσει στα μεγάλα και οξυμένα λαϊκά προβλήματα, όπως αυτή που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, που όχι μόνο δεν αμφισβητεί, αλλά είναι υπέρμαχος της ΕΕ, της ανάπτυξης με μοχλό τους επιχειρηματικούς ομίλους και της επιχειρηματικής δράσης στην Υγεία, στην Πρόνοια και στο Φάρμακο.
Οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι, τα λαϊκά στρώματα πρέπει να απορρίψουν συνολικά αυτήν την πολιτική, να καταψηφίσουν την κυβέρνηση και τα άλλα κόμματα του ευρωμονόδρομου, τους παλιούς και νέους «σωτήρες» στις προσεχείς εκλογές για την Ευρωβουλή, τις δημοτικές και περιφερειακές διοικήσεις.
Να στηρίξουν και να ισχυροποιήσουν το ΚΚΕ παντού, γιατί αυτό θα σημαίνει ισχυρή λαϊκή αντιπολίτευση απέναντι στην αντιλαϊκή πολιτική στην Υγεία της ΕΕ και των κυβερνήσεών της, σημαίνει ενίσχυση της πορείας ανασύνταξης του εργατικού - λαϊκού κινήματος και της οικοδόμησης της Λαϊκής Συμμαχίας.
Ενίσχυση του ΚΚΕ παντού και στις τρεις κάλπες γιατί έτσι ενισχύεται η λαϊκή πάλη για ένα αποκλειστικά κρατικό σύστημα Υγείας, καθολικό, σύγχρονο και απολύτως δωρεάν. Ενα σύστημα Υγείας χωρίς καμία επιχειρηματική δράση που οι υπηρεσίες του θα αποτελούν στην πράξη κατοχυρωμένο κοινωνικό αγαθό και όχι όπως σήμερα ακριβοπληρωμένο εμπόρευμα.
Ενίσχυση του ΚΚΕ παντού, για να μπει φρένο στα αντιλαϊκά μέτρα, για να ανοίξει ο δρόμος για την ανάπτυξη που θα έχει κριτήριο την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, με λαϊκή εξουσία, κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων και αποδέσμευση από την ΕΕ.

Της
Χριστίνας ΜΑΤΣΙΑΚΑ*
* Η Χριστίνα Ματσιακά είναι μέλος του Τμήματος Υγείας - Πρόνοιας της ΚΕ του ΚΚΕ