Χιλιάδες καρδιοπαθείς αποκλείονται από χειρουργικές επεμβάσεις

Περίπου 2.200 ασθενείς δεν έφτασαν στα χειρουργεία τα τέσσερα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της αδυναμίας να πληρώσουν στον ιδιωτικό τομέα, καθώς ο δημόσιος τομέας με τις βάρβαρες περικοπές δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τις εκρηκτικές ανάγκες

Το Παιδοκαρδιοχειρουργικό Κέντρο στο «Αγία Σοφία» είναι το μοναδικό στην Ελλάδα. Το έκλεισε τον Οκτώβρη του 2011 η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Μετά από μαχητικές διαδηλώσεις γονιών των καρδιοπαθών παιδιών επαναλειτούργησε τον Ιούνη του 2013. Ομως ποτέ δεν λειτούργησε πλήρως, με αποτέλεσμα να μη δέχονται τις υπηρεσίες του οι μικροί καρδιοπαθείς

Πάνω από 2.200 καρδιοπαθείς δεν μπόρεσαν να χειρουργηθούν γιατί δεν είχαν λεφτά να πληρώσουν στον ιδιωτικό τομέα, καθώς οι καρδιοχειρουργικές κλινικές στα δημόσια νοσοκομεία, παρά την αύξηση των επεμβάσεων, με τις συνεχείς περικοπές στα κονδύλια, δεν μπορούν να καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες της χώρας.Η δραματική αυτή εξέλιξη συνδέεται άμεσα με την εκδήλωση της καπιταλιστικής κρίσης και αποτυπώνεται στα στοιχεία της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Θώρακος και Αγγείων (ΕΕΧΘΑ). Με βάση τα διεθνή στάνταρ, ο πληθυσμός που χρειάζεται σοβαρές καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις (ΚΡΧ) είναι σε ετήσια βάση 1.000 άτομα ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους. Η Ελλάδα, δηλαδή, με πληθυσμό 11 εκατ. κατοίκους, χρειάζεται 11.000 καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις (όπως μπάι-πας, τοποθέτηση βαλβίδων, ανεύρυσμα θωρακικής αορτής κ.λπ.) το χρόνο.
Το 2009, όπως φαίνεται και στον Πίνακα, οι συνολικές ΚΡΧ ήταν 10.733, ενώ το 2013 έπεσαν σε 8.502. «Δηλαδή, 2.231 άτομα δεν επωφελήθηκαν, παρότι είχαν αυτή την ανάγκη, της χειρουργικής αντιμετώπισης για την καρδιακή πάθησή τους, με αποτέλεσμα για μερικούς από αυτούς η κατάληξη να είναι μοιραία», εξηγεί ο Μιχάλης Αργυρίου, διευθυντής της καρδιοχειρουργικής κλινικής του «Ευαγγελισμού» και πρόεδρος του Επαγγελματικού Συμβουλίου της ΕΕΧΘΑ.

Πρόκειται για μια ποσοστιαία μείωση 20,78%, μεταξύ 2009 και 2013. Με άλλα λόγια, από χρόνο σε χρόνο, ο λεγόμενος ρυθμός μείωσης ήταν 5,65%. Οπως φαίνεται και στον Πίνακα, η μεγαλύτερη μείωση είναι στον αμιγώς ιδιωτικό τομέα, όπου ανήκουν οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι στην Υγεία («Υγεία», «Μετροπόλιταν», «Ιατρικό Κέντρο» κ.λπ.).Η μείωση μεταξύ 2013 και 2009 είναι 46,08%. Δηλαδή, σταμάτησαν να γίνονται οι μισές ΚΡΧ στις μεγάλες επιχειρήσεις Υγείας. Ακόμα κι αν συνυπολογιστούν στον ιδιωτικό τομέα τα ΝΠΙΔ («Ωνάσειο» και «Παπαγεωργίου» που λειτουργούν και αυτά με τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς), η μείωση παραμένει υψηλή, καθώς κινείται στο 30,8% το 2013 σε σχέση με το 2009.

Κλειστές πόρτες χωρίς πληρωμές

Ο λόγος γι' αυτή τη μείωση είναι η αδυναμία των καρδιοπαθών να πληρώσουν τις υπέρογκες συμμετοχές στις ΚΡΧ. Η κάλυψη των νοσηλίων στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα γίνεται με βάση το Κλειστό Ενοποιημένο Νοσήλιο (ΚΕΝ) που ισχύει, μετά τις τροποποιήσεις παλιότερων, απ' την 1/3/2012. Το ΚΕΝ ισχύει για τη Μέση Διάρκεια Νοσηλείας (ΜΔΝ) και εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις που περιγράφονται στη σχετική υπουργική απόφαση.
Για παράδειγμα, το ΚΕΝ για τις επεμβάσεις καρδιακών βαλβίδων κυμαίνεται από 5.828 έως 11.291 ευρώ ή 4.276 - 8.826 ευρώ για τα μπάι-πας. Αν υπάρχουν «παρεκκλίσεις» απ' τη ΜΔΝ, τότε αρχίζουν διάφορες προσθαφαιρέσεις που - όταν η νοσηλεία γίνεται στα δημόσια νοσοκομεία - βαρύνουν τον ΕΟΠΥΥ, για όσους είναι ασφαλισμένοι ή τους ίδιους τους ασθενείς εφόσον είναι ανασφάλιστοι, με βάση το κρατικό τιμολόγιο.
Οταν οι επεμβάσεις γίνονται στον ιδιωτικό τομέα - στα ΝΠΙΔ γίνονται αναβαθμίσεις θέσεων - πέρα απ' το ΚΕΝ υπάρχουν κάποιες επιπλέον αμοιβές για τις κλινικές και τις ομάδες που κάνουν τις επεμβάσεις. «Στην πιάτσα» μιλούν ότι αυτές οι πρόσθετες πληρωμές, που βγαίνουν απ' την τσέπη του καρδιοπαθούς, κυμαίνονται από 6.000 έως 9.000 ευρώ. Δηλαδή, οι καρδιοπαθείς θα έπρεπε να καταβάλουν 13,4 - 20 εκατ. ευρώ στα τέσσερα χρόνια.

Εξανεμίστηκαν τα κομποδέματα της ανάγκης

Η υποχρηματοδότηση στις δημόσιες δομές Υγείας καθώς και οι βάρβαρες περικοπές στις παροχές αναγκάζουν τα λαϊκά στρώματα να πληρώνουν απ' την τσέπη τους για να έχουν στοιχειώδεις υπηρεσίες. Ομως, τα τελευταία τέσσερα χρόνια, όπως δείχνουν και τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, οι ασθενείς μειώνουν δραματικά τις άμεσες πληρωμές για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καθώς τα κομποδέματα για την ώρα της ανάγκης εξανεμίστηκαν.
Το 2009 οι ιδιωτικές πληρωμές για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ήταν 6,593 δισ. ευρώ (σε σύνολο 23,186 δισ. ευρώ δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών Υγείας). Το 2012 οι ιδιωτικές δαπάνες για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη μειώθηκαν σε 5,059 δισ. ευρώ και - με βάση τον ετήσιο ρυθμό μείωσης - το 2013 διαμορφώθηκαν σε 4,678 δισ. ευρώ. Δηλαδή, μειώθηκαν κοντά στα δύο δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 20 εκατ. ήταν των καρδιοπαθών που δεν μπόρεσαν να χειρουργηθούν.
Εκτός απ' την αδυναμία καταβολής αμοιβών για ΚΡΧ, τα λαϊκά στρώματα δεν μπορούν να πληρώσουν ούτε τις συμμετοχές τους στα φάρμακα που, μεσοσταθμικά, θα φτάσουν το 2014 - όπως και το 2013 - σε ένα δισ. ευρώ. Μ' άλλα λόγια σε δύο χρόνια συνολικά οι ασθενείς θα πληρώσουν 2 δισ. μόνο για φάρμακα.

Οι περικοπές το μεγαλύτερο εμπόδιο

Τα διεθνή στάνταρ για ΚΡΧ πληρούν η Γερμανία και οι ΗΠΑ, με 1.130 και 1.222 ΚΡΧ ανά ένα εκατ. κατοίκους, αντίστοιχα. Η Αργεντινή έχει αντίστοιχο δείκτη 370 και η Ρουμανία 181.
Η αδυναμία των καρδιοπαθών - που έχουν ανάγκη επέμβασης - να φτάσουν στο χειρουργείο οφείλεται πρωτίστως στην εφαρμοζόμενη πολιτική συνολικά για το δημόσιο σύστημα Υγείας. Οι ΚΡΧ του δημόσιου τομέα γίνονται στα νοσοκομεία «Ευαγγελισμός», Ιπποκράτειο, «Αγία Σοφία» και «Παπανικολάου». Επίσης, γίνονται και σε εφτά πανεπιστημιακές κλινικές σε δημόσια νοσοκομεία (Αλεξανδρούπολη, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, «Αττικόν», Πάτρα, Γιάννενα και Κρήτη), οι οποίες καλύπτουν 41-42% των ΚΡΧ στο δημόσιο τομέα.
«Θα έπρεπε να υπάρχει - εκτός απ' τον "Ευαγγελισμό" - τουλάχιστον ένα ακόμα κέντρο στην Αττική - κατά προτίμηση στον Πειραιά, όπως, επίσης, ένα ακόμα στη Θεσσαλονίκη, ώστε να καλύπτονται στοιχειωδώς οι ανάγκες για ΚΡΧ», επισημαίνει ο Μιχάλης Αργυρίου. Στον «Ευαγγελισμό» υπάρχει ένα χειρουργείο για ΚΡΧ που λειτουργεί 24 ώρες, όλες τις μέρες της βδομάδας. Υπάρχει η υπόσχεση ότι με την κατασκευή των νέων χειρουργείων θα παραχωρηθεί μια ακόμη χειρουργική αίθουσα.
Για την υπόσχεση αυτή ο Ηλίας Σιώρας, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στον «Ευαγγελισμό» - που είναι και καρδιολόγος - παρατηρεί τα εξής: «Επειδή πολλοί επιβουλεύονται τη λειτουργία των νέων χειρουργείων του "Ευαγγελισμού" - που κατασκευάζονται με χρήματα του ελληνικού λαού, αλλά παρουσιάζονται ως δωρεά της Εθνικής Τράπεζας - και θέλουν να εγκαταστήσουν ρομποτικό μηχάνημα, ενημερώνουμε πως όλοι οι αρμόδιοι θα πρέπει να υπολογίσουν ότι σήμερα στον "Ευαγγελισμό" λειτουργούν δώδεκα χειρουργικές αίθουσες, γίνονται δεκατέσσερις χιλιάδες χειρουργεία το χρόνο και υπάρχει έλλειψη τουλάχιστον τριάντα μόνιμων νοσηλευτών.
Πώς είναι δυνατόν στα νέα χειρουργεία με διπλάσιες χειρουργικές αίθουσες να μην έχει προβλεφτεί η πρόσληψη του ανάλογου προσωπικού, όταν μάλιστα υπάρχει έντονο το αίτημα για ρομποτική χειρουργική που χρειάζεται πολύ εξειδικευμένο προσωπικό;».

Ασυνέχεια στην ειδίκευση

Ομως, τόσο στον «Ευαγγελισμό», όσο και στις άλλες καρδιοχειρουργικές κλινικές το μέγα πρόβλημα είναι οι ελλείψεις νοσηλευτικού προσωπικού τόσο στις ίδιες τις καρδιοχειρουργικές κλινικές, όσο και στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) - που χωρίς αυτές δεν μπορούν να γίνουν οι ΚΡΧ, γιατί εκεί πρέπει να μεταφερθούν μετεγχειρητικά οι ασθενείς. Υπάρχει, λέει ο Μιχάλης Αργυρίου, ολόκληρη περιφέρεια της χώρας όπου λειτουργεί η ΜΕΘ λίγες μόνο μέρες και όταν υπάρχει νοσηλεύτρια για να δεχτεί περιστατικό με ΚΡΧ.
Απ' τα στοιχεία της ΕΕΧΘΑ προκύπτει ότι υπάρχει έλλειψη ειδικευομένων στη χειρουργική καρδιάς, θώρακα και αγγείων. Πριν από τέσσερα χρόνια υπήρχε αναμονή μέχρι και 5 χρόνια γι' αυτές τις ειδικότητες. Σήμερα σε όλα σχεδόν τα δημόσια νοσοκομεία υπάρχουν κενές θέσεις, με αποτέλεσμα να υπολειτουργούν αυτές οι κλινικές. Υπάρχει μάλιστα ο φόβος μήπως κλείσουν. Ενώ η λίστα του υπουργείου δείχνει ότι υπάρχουν σε αναμονή 45 γιατροί για ν' αρχίσουν ειδικότητα, αυτό δεν είναι αληθές γιατί στη λίστα φαίνεται ότι βρίσκονται σε αναμονή γιατροί από το 2000 περίπου.
Σε μια γρήγορη αναζήτηση, βρέθηκαν μόνο στην Αγγλία 52 Ελληνες χειρουργοί καρδιάς, θώρακα και αγγείων ειδικευόμενοι και ειδικευμένοι. «Οι γιατροί που υπηρετούν σήμερα στις καρδιοχειρουργικές κλινικές είναι μεγαλύτεροι από 55 χρόνων. Για να μπορέσει ένας καρδιοχειρουργός να γίνει μάχιμος, μετά την ειδίκευσή του, χρειάζεται μια δεκαετής θητεία σε έμπειρη ομάδα. Αυτό σήμερα δεν γίνεται. Υπάρχει μια ασυνέχεια που θα αποδειχθεί οδυνηρή για τις ανάγκες του κόσμου, αν δεν ανατραπεί η ακολουθούμενη πρακτική», τονίζει ο Μιχάλης Αργυρίου.

Γιώργος ΜΟΥΣΓΑΣ